Je kon er de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen niet omheen: “Het politieke landschap is versplinterd.” Het lijkt of de politiek en de bevolking elkaar soms niet meer weet te vinden. De VVD en D66 gaven in de campagnetijd zelfs elk meer dan 1 miljoen euro uit aan reclame, om vervolgens beiden als verliezer uit de bus te komen. Maar wat voor effect heeft deze ‘versplintering’ eigenlijk op het bedrijfsleven en hoe gaan bedrijven om met de veranderingen in de maatschappij? Wat moet je vooral niet doen en welke kansen kan je pakken? En tot slot: waar staat Jellow in de huidige maatschappij?
Het maatschappelijke doel van bedrijven
AFAS is slechts één van de vele voorbeelden die je kan bedenken als het gaat om commerciële bedrijven die in hun visie uitdragen dat ze ook een maatschappelijk doel hebben. Zo windt Piet Mars, mede-oprichter van het succesvolle familiebedrijf AFAS Software, er geen doekjes om. In een interview voor zijn eigen website citeert hij:
“Wij hebben allemaal een enorme hekel aan leidinggevenden die arrogant worden puur om de positie die zij bekleden. Wij hebben ook met elkaar afgesproken dat als wij van elkaar vinden dat we ons verkeerd gedragen, wij elkaar hier direct op aanspreken."
De huidige maatschappij vraagt volgens Mars om ‘dienend leiderschap’ en bedrijven met deze visie doen het, zoals Jim Collins toonde in zijn boek Good to Great, aantoonbaar beter dan hun concurrenten. Het is dan ook niet gek dat AFAS de economische crisis van een decennia geleden alleen uit de media kent.
Je vraagt je dan al snel af hoe Mars laat zien hoe dienend leiderschap eruit ziet. In 2017 bezocht ik de benefietavond ‘Goedste Doel van Nederland’, een initiatief van de AFAS Foundation in hun eigen AFAS Theater in Leusden. Aan het einde van deze avond, nam Piet Mars het woord over van de gastvrouw. Hij lag de hele dag met griep op bed, maar wilde toch even een statement maken op het podium:
“Ik erger me al jaren aan bedrijven in Nederland die niet midden in de maatschappij staan. Als je geen dividendbelasting wil betalen, dan ga je toch lekker naar Engeland. Bij AFAS geloven wij in inspireren om ‘beter te ondernemen’, met de AFAS Foundation inspireren wij om ‘beter te ‘doen’.”
Van het publiek, bestaande uit tientallen relatief kleine goede doelen, kreeg hij uiteraard een staande ovatie.
De AFAS Foundation doneerde, vanuit het motto ‘dienend leiderschap’, de afgelopen jaren ruim 22 miljoen euro aan in totaal 231 projecten binnen de focusgebieden Onderwijs en Gezondheidszorg, lokaal en internationaal.
De sociale onderneming
Het kan ook nog een stapje verder: de social enterprises, ook wel de sociale onderneming genoemd. Het bedrijf PwC schreef in een rapport in 2018 (“Het bouwen van een ecosysteem voor sociaal ondernemerschap: de geleerde lessen uit Nederland”), dat zij sterke ontwikkelingen ziet binnen deze relatief nieuwe manier van ondernemen.
“Sociaal ondernemerschap is een manier van ondernemen die in Nederland volop in beweging en ontwikkeling is. Een social enterprise lijkt op een ‘gewone’ onderneming, want het bedrijf levert een product of dienst en heeft een verdienmodel. Maar geld verdienen is hierbij niet het hoofddoel, het is een middel om de werkelijke missie te bereiken: “het creëren van maatschappelijke impact" (PwC, 2018).
De omzetten van de sociale ondernemingen groeiden in 2017 met 26 procent en de werkgelegenheid nam met 21 procent toe, blijkt uit de jaarlijkse monitor van Social Enterprise NL. Inmiddels is 44 procent van de sociale ondernemingen in 2017 winstgevend gebleken. In 2015 lag dit percentage nog op 36 procent (Social Enterprise, 2018).
Een grote meerderheid van ondernemers (77%) geeft aan dat ‘herkenning en erkenning’ voor sociale ondernemingen de afgelopen jaren is toegenomen. Ook geven ondernemers aan dat consumenten en bedrijven impact steeds belangrijker vinden. Sociaal ondernemen komt volgens McKinsey inmiddels in een fase van professionalisering en bereikt vóór 2025 een vorm van volwassenheid.
Een goed voorbeeld van een sociale onderneming is energiemaatschappij Qurrent uit Amsterdam. De afgelopen jaren zijn ze flink gegroeid in omzet en aantal medewerkers. En dat is knap, want de energiemarkt is één van de meest gewantrouwde markten van Nederland dankzij discussies over sjoemelstroom, slordige administratie, ongeoorloofde colportage en vooral flinke marges op je gas- en stroomverbruik. Hoe gek is het eigenlijk dat een energiemaatschappij meer verdient als jij meer energie verbruikt? Lekker duurzaam. Maar dat terzijde.
Terug naar Qurrent. Qurrent verkoopt gas- en stroom voor de inkoopprijs. Geen marges op verbruik en daarom een fair verhaal. Het verdienmodel zit in de vastrechtkosten: vaste maandelijkse kosten rond de €10,- die je overigens bij alle Nederlandse energiemaatschappijen betaalt voor administratief werk. Volgens Qurrent zijn dit de enige kosten waar je als energiemaatschappij recht op zou moeten hebben, want in de meeste gevallen produceer je de energie niet zelf, die koop je simpelweg via de computer in bij lokale bronnen of zelfs uit het buitenland.
De winst die Qurrent maakt uit de vastrechtkosten gingen 7 jaar lang (tot 2018) rechtstreeks naar Stichting DOEN, toentertijd de enige aandeelhouder van Qurrent. Stichting DOEN bouwde hier vervolgens windparken en zonneweides van. Inmiddels hebben zij, door het succes, de aandelen volledig overgedragen aan Greenchoice. Nu is het aan hen om impact te maken.
“De versplintering van het politieke landschap”
Waarom de social enterprises het de afgelopen jaren zo ontzettend goed doen in Nederland? Het is de moeite waard om een verband te zoeken met het Nederland anno 2019: de versplintering van het politieke landschap, volgens critici een gevolg van de economische crisis (2007 – 2009) die de armen armer maakten en de rijken rijker, aldus Ewald Engelen (hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam) in een artikel in de Groene Amsterdammer (2019).
Als je nog verder terug de tijd in wil dan kan je het ook zo zien: na de crises van ‘9/11’, de moord op Fortuyn, de implosie van de banken in 2008, de opkomst van ISIS, de massale migratie in 2015, het Brexit-referendum en de verkiezing van Trump stond het Nederlandse politieke spectrum aan alle kanten onder druk, aldus columnist Michiel de Weger in The Post Online (2018).
Interessant vind ik de visie van Jan Rotmans, professor Duurzame Transities aan de Erasmus Universiteit Rotterdam:
"Veel mensen voelen chaos en onbehagen, volgens mij heeft dat te maken met de overgang naar een nieuw tijdperk. We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk. In de economie zien we disruptie, digitalisering en automatisering. We zien dat niet alleen het economische systeem verandert, maar tegelijkertijd ook de samenleving. Die nieuwe waarden gaan dus om vertrouwen. De mens centraal, samen nieuwe dingen doen."
De deeleconomie
Vergelijkbaar met sociale ondernemingen zijn de initiatieven die actief zijn binnen de ‘deeleconomie’: online platformen die vraag en aanbod met elkaar verbinden. Net als bij de sociale ondernemingen staat duurzaamheid en transparantie centraal. Een overzicht van ruim 150 deelplatformen vind je terug op de website van Deeleconomie in Nederland.
Het is vlak na de crisis in 2012 dat oprichters Noel Wilson en Lars Evers het Jellow netwerk in het leven riepen. In de eerste blogs op onze website kan je teruglezen dat de visie van Jellow sinds het begin niet is veranderd: de freelance markt op zijn kop zetten door volledige transparantie aan te bieden voor zowel de opdrachtgever als de freelancer. Geen marges boven op uurtarieven, maar simpelweg direct contact en directe handel.
Maar waar staat Jellow in de maatschappij?
Maakt dit Jellow een sociale onderneming? We hebben er eigenlijk nooit zo bij stil gestaan. Zijn we actief binnen de deeleconomie? Dat zeker.
Het Jellow netwerk is in het leven geroepen voor opdrachtgevers en freelancers die klaar zijn voor een nieuwe manier van samenwerken, waarbij eerlijkheid centraal staat. Het goede nieuws is dat al meer dan 24.000 freelancers en 1500 bedrijven zich hebben aangesloten bij deze visie. Denk aan bedrijven als T-Mobile, Nederlandse Loterij, Fox Networks Group, maar ook het Rode Kruis, Rijksuniversiteit Groningen en Gemeente Assen.
Jellow gelooft sterk in de kracht van samenwerken. Bedrijven en freelancers bouwen met Jellow samen aan één eerlijk en kwalitatief netwerk door middel van freelance pools, daar worden we allemaal beter van.
Jellow staat als het aan ons ligt, midden in de maatschappij.
Wil je meer weten over Jellow en ons avontuur naar een nieuwe manier van samenwerken? Of heb jij tips? Laat het mij dan weten door een bericht te sturen naar [email protected].
