Wat doet een consultant?

‘Consultant’ of ‘consultancy’ kan in een brede context worden gebruikt. Het is maar net welk woord je ervoor plakt en je spreekt over een andere functie. Daarom nemen we deze functie eens goed onder de loep. Wat doet een consultant? En hoe wordt je consultant? Dat leggen we je uit in deze blog.

Wat is een consultant?

Een consultant of adviseur is iemand die professioneel of deskundig advies geeft op basis van zijn of haar expertise aan een bedrijf, organisatie of individu.

‘Consultant’ niet juridisch beschermd

De term consultant is niet juridisch beschermd. Iedereen kan zichzelf dus consultant noemen zonder dat daar een diploma aan te pas komt. Dit is goed om te weten. De titel ‘consultant’ is dan ook een breed begrip.

Zakelijke dienstverlening

De functie consultant, het geven van deskundig advies, valt binnen de zakelijke dienstverlening. Het verlenen van een onafhankelijke expertise is de dienst die een consultant of adviseur aanbiedt. Met name binnen de zakelijke dienstverlening zijn de begrippen ‘consultancy’ of ‘consultant’ veel voorkomende termen. Zakelijk advies kun je bijna zien als synoniem voor consultancy. Dit zakelijk advies kan gaan over de bedrijfsstrategie, de bedrijfsvoering, operationele processen of technologische ontwikkelingen.

Een veelzijdig beroep

Je kunt als intern adviseur (ook een synoniem) of consultant in dienst zijn bij een grotere organisatie of je bent inzetbaar als freelance consultant zodat je op projectbasis kunt werken bij verschillende bedrijven. In het laatste geval geldt dat je een kijkje krijgt binnen verschillende bedrijven en hun bedrijfsprocessen, waardoor je als consultant veelzijdig ervaring opbouwt. Wel heb je genoeg kennis en een netwerk nodig om freelance consultant te worden.

Daarbij is het taak aan de consultant om op een efficiënte manier een probleem in kaart te kunnen brengen. Consultants zijn vaak externe adviseurs die bijdragen aan de analyse of uitwerking van een probleem. Het is meestal een specifiek project waar een consultant bij wordt gezet. Consultancy is een veelzijdig maar ook veeleisend beroep. Elke case is anders, maar de verwachtingen om tot een goede oplossing te komen liggen vrij hoog.

Consultants zijn vaak externe adviseurs die bijdragen aan de analyse of uitwerking van een specifiek probleem.

Welke soorten consultants zijn er?

Om het overzichtelijk te houden nemen we je mee in een aantal veel voorkomende consultancy functies. 

Soorten consultants

Strategy Consultant
Een strategy consultant, ook wel strategisch consultant genoemd, geeft strategische adviezen aan grotere bedrijven (zoals corporates), vaak op het hoogste niveau. De focus ligt daarom ook meer op het advies geven dan de uitvoering. Je kunt een strategy consultant zien als ervaren specialist binnen consultancy. 
Strategy consultants werken veelal voor senior managers, CXO’s of de overheid. Daarbij is het belangrijk om grote hoeveelheden kwantitatieve data te kunnen analyseren waarop vervolgens strategisch advies wordt gegeven. 

Een strategy consultant focust zich op de langetermijnvisie en signaleert tijdig problemen om die op te lossen. Hierbij komen bijvoorbeeld vragen aan bod als: Welke koers gaat het bedrijf varen? Hoe komen we van punt A tot punt B, en is punt B wel waar het schip (lees: het bedrijf) naartoe moet?

Management Consultant /  business consultant
Een management consultant wordt ook wel business consultant of organisatieadviseur genoemd. Een management consultant geeft advies aan het management van een bedrijf om de bedrijfsstrategie of andere bedrijfsvraagstukken te optimaliseren. Management consulting is eigenlijk een verzamelterm voor diensten die onder Strategy consulting, Operations consulting en HR consulting vallen. Een zeer groot deel van alle adviseurs valt onder de noemer management consultant. 

In veel opzichten lijkt een strategy consultant dan ook op een management consultant. Maar het verschil zit hem in de implementatie. Daar waar een management consultant vaker nauw betrokken is bij de implementatie en uitvoering van een project is een strategy consultant dat niet. In veel gevallen heeft dit te maken met de grootte van het bedrijf waarvoor de management consultant zich inzet. Bij een mkb-bedrijf zul je eerder zowel een adviserende als operationele rol aannemen. Terwijl strategy consultants vaak werken voor grotere bedrijven. 
Ook business transformation consultants vallen onder management adviseurs. Maar de focus ligt hierin op transformatie. Een business transformation consultant leidt grotere veranderprocessen. Ook voor specifieke transformaties bestaan weer specifieke adviseurs of verandermanagers die je kunt inzetten. 

Operations Consultant
Een operations consultant helpt klanten met het verbeteren van de bedrijfsprestaties. Je kunt hierbij denken aan adviesdiensten maar ook aan directe hulp bij implementatie. Een operations consultant is in vergelijking tot de strategy- en management consultant meer ‘hands-on’ op het gebied van implementatie. De meerderheid van operations consultants is werkzaam binnen de vakgebieden sales, marketing of productie. Of zijn actief in andere takken van sport zoals financiën, HR, supply chain, ICT of legal. Daarbij werken ze veel samen met experts uit deze domeinen. 

Financial Advisory Consultant
Financial advisory consultants brengen financiële processen en risico’s in kaart en adviseren over proces- en risicobeheersing en optimalisatie. Financiële adviseurs doen bijvoorbeeld onderzoek naar bedrijfsprocessen en risico’s op financieel gebied en geven advies over financiële strategieën. Ze adviseren hierin het management van een bedrijf waar ze op dat moment voor werken. 

Accountancy consultant
Een accountancy consultant geeft adviezen op het gebied van boekhouding. Daarbij helpt de accountant bedrijven om de betekenis achter hun financiële gegevens te begrijpen en hoe deze cijfers invloed hebben op hun bedrijf. Taken die een accountancy consultant kan uitvoeren zijn bijvoorbeeld het doen van de financiële administratie en fiscale aangelegenheden. 

Human Resource Consultant
Een human resource consultant geeft advies aan het management van een bedrijf of organisatie over het HR-beleid. Bij een kleiner bedrijf kan het betekenen dat een HR-consultant bijvoorbeeld een nieuw werknemershandboek opstelt of nieuwe arbeidsvoorwaarden uitschrijft. 

Bij grotere bedrijven wordt een HR-consultant vaak ingeschakeld voor het oppakken van een groter HR vraagstuk waarin een objectieve kijk van belang is. Iemand van buitenaf raakt minder snel verwikkeld in interne organisatiepolitiek waardoor een HR-consultant met een frisse blik advies kan geven. 

IT Consultant
Een IT consultant of IT specialist geeft adviezen op het gebied van informatietechnologie. De meeste experts definiëren IT consultancy als alle activiteiten die niet herhaalbaar zijn binnen de IT. Het managen of onderhouden van een IT infrastructuur valt hier dus niet onder.

Voorbeelden van projecten die wel onder IT consultancy vallen, zijn het bepalen van een corporate IT strategie, het bedenken van een visie op cyberveiligheid of het opstellen van een business case voor een *ERP-systeem. Dit is dus veelal op strategisch niveau. Maar vaak gaat de rol van een IT consultant verder dan adviseren en is hij/zij ook betrokken bij de implementatie. 

* Een ERP-systeem (Enterprise Resource Planning-systeem kun je definiëren als een systeem dat bedrijfsprocessen automatiseert, integreert en beheert voor allerlei bedrijfsonderdelen. Denk bijvoorbeeld aan de financiën, detailhandel, rapportage, HR-activiteiten, commercie of productie.

Wat doet een consultant?

Een consultant geeft deskundig advies op basis van zijn of haar expertise binnen een bepaald vakgebied. Veel consultancy opdrachten bevinden zich in het operationele of strategische gebied zoals ict, accountancy, marketing en fiscaal recht. 

Wat een consultant concreet doet, is dus afhankelijk van het vakgebied waarbinnen de consultant werkzaam is. Ook hangt het af van de opdracht die de consultant krijgt van het bedrijf en daarnaast zijn/haar expertise.

In het kort begint het werk van een consultant vaak met het uitvoeren van een grondige analyse naar een probleem of een proces binnen een bedrijf. Bijvoorbeeld door middel van interviews of het doornemen van (grotere) documenten. Ook wel deskresearch genoemd. 

Na het onderzoeken, uitpluizen en signaleren van het probleem of proces kan de consultant zijn of haar adviesplan gaan schrijven. Van tevoren kunnen nog verschillende scenario’s aan de opdrachtgever worden voorgelegd zodat deze nog sturing kan geven aan het proces. In het adviesplan kan een creatieve oplossing worden uitgewerkt.

Het implementeren van het advies is de laatste stap. Wel is het afhankelijk van de opdracht of afspraak met het bedrijf of deze stap wordt meegenomen. Een consultant is een adviesgever en hoeft zijn adviezen dan ook niet altijd zelf uit te voeren. Maar een operationeel adviseur zal dit daarentegen wel doen.

De taken en verantwoordelijkheden van een consultant

Globaal zijn de taken en verantwoordelijkheden van een consultant:

• Het analyseren en doorgronden van een probleem of bedrijfsproces; 
• Veel verdiepende vragen stellen en werknemers van verschillende lagen interviewen;
• Het echte probleem boven water halen;
• Een adviesplan schrijven ter oplossing van het probleem;
• Het adviesplan presenteren en het management / bedrijf overtuigen van de te volgen strategie, planning, budgettering en implementatie stappen.

Wat is de rol van een consultant binnen een team?

Consultant in vaste dienst
Een consultant kan in dienst zijn bij een adviesbureau. Zo’n adviesbureau bestaat uit meerdere adviseurs die meestal in verschillende takken specialist zijn. Zo vormen ze samen een breed en sterk team. Ze kunnen daardoor voor allerlei vraagstukken bij verschillende klanten aan het werk.

Alleen te werk
Consultants werken vaak zelfstandig, omdat een consultant meestal zelf een specialist is binnen een bepaald segment of vakgebied. Wel is het belangrijk dat een consultant verbaal sterk is omdat ‘overleggen’,’ observeren’, ‘samenwerken’ en ‘goed luisteren’ belangrijke skills zijn binnen deze functie. 

Een consultant komt met veel lagen binnen een bedrijf in aanraking. Juist omdat een consultant eerst een uitgebreid onderzoek uitvoert. Voor deze analyse kan hij/zij bij verschillende mensen binnen een bedrijf aan de bel trekken om meer inzicht te krijgen in het onderzoek.

Freelance consultant
Daarnaast kiezen veel adviseurs voor een rol in een eigen onderneming. Freelance consultants worden vaak ingezet voor een aantal maanden bij een bedrijf. Ze hebben de tijd nodig om bedrijfsprocessen in kaart te brengen. Dit maakt het natuurlijk extra aantrekkelijk om te gaan freelancen. Als freelance consultant heb je namelijk een stuk meer zekerheid doordat je voor een langere periode een opdracht doet.

Een ervaren, kundige freelance strategy consultant die voor grotere organisaties werkt vraagt al snel een uurtarief dat kan oplopen tot in de honderden euro’s per uur.

Wat verdient een consultant?

Gemiddeld jaarinkomen consultant
Uit onderzoek van consultancy.nl blijkt dat consultants dit gemiddeld verdienen:

• Een junior consultant verdient gemiddeld €37.000 bruto per jaar. 
• Medior en senior consultants verdienen gemiddeld ruim €53.000 per jaar. 

Bij partners van advieskantoren kan dit zelfs oplopen tot wel €250.000 of meer aan inkomen. 

Het gemiddelde uurtarief van een consultant ligt dus redelijk ver uiteen en hangt van het niveau, de functie en het kantoor waar een consultant in dienst is.

Gemiddeld uurtarief freelance consultant
Ook de gemiddelde uurtarieven van freelance consultants of interim adviseurs kunnen vrij ver uit elkaar liggen.

• Een freelance consultant verdient gemiddeld tussen de €50 en €80 per uur.

Maar er zijn ook uitschieters. Denk bijvoorbeeld aan een ervaren en kundige strategy consultant die opdrachten uitvoert voor een bekende (grotere) organisatie. Dan kan het uurtarief al gauw oplopen tot in de honderden euro’s per uur.

Hoe word je een consultant?

Ervaring is ‘key’
Een consultant word je niet zomaar. Ervaring hebben opgedaan in het vak waarin je professionele adviezen gaat verstrekken is belangrijk. Je moet veel weten over het vak waarin je adviezen verstrekt. Een specifieke opleiding of studie om een consultant te worden, bestaat niet. 

Wel hebben consultants vaak een studie gedaan binnen een specifiek vakgebied zoals bestuurskunde, informatica, economie of ​​organisatiepsychologie, waarin adviesvaardigheden tot het curriculum behoren. Het doel is om specialist te worden. Dan kun je in een bepaald segment gaan adviseren. Daarvoor is ook werkervaring binnen het vakgebied nodig. Jezelf doorontwikkelen kost tijd. 

Wil je als consultant aan de slag dan kun je bijvoorbeeld beginnen als trainee bij een consultancybureau. Een andere optie is een cursus/opleiding/masterclass volgen ter verdieping van jouw expertise.

Vaardigheden en competenties van een consultant (waar moet je op letten?)

Een goede consultant word je niet zomaar. Een consultant die goed is in zijn vak weet te luisteren naar de opdrachtgever. Hoofdzaken en bijzaken kan hij/zij makkelijk van elkaar onderscheiden zodat het werkelijke probleem boven water komt.

Het analyserende vermogen is erg relevant omdat er veel onderzoek en analyse bij komt kijken. Na analyse volgt het advies. Daarin zijn goede mondelinge vaardigheden en overtuigingskracht cruciaal. Een consultant kan zichzelf dan ook onderscheiden door veranderingen te adviseren en soms ook realiseren ten behoeve van een beter resultaat. 

Samenvattend zijn deze vaardigheden en competenties passend bij een consultant:

• Goede luisteraar
• Mondeling vaardig
• Overtuigingskracht
• Oplossingsgericht denken
• Nieuwsgierig
• Onafhankelijk
• Overtuigend
• “People skills” 
• Flexibel
• Resultaatgericht
• Aanpassingsvermogen
• Goed kunnen analyseren

Hoe kan je een consultant inzetten voor je bedrijf?

Consultants worden vaak als freelancer of vanuit een extern adviesbureau bij een bedrijf ingezet. De onafhankelijke positie van een consultant is daarbij van belang voor een objectieve kijk op de dilemma’s en oplossingen.

Maar wanneer zet je een consultant in voor je bedrijf? We noemen een paar voorbeelden: 

• Je kunt een business consultant inzetten wanneer jouw bedrijf een optimalisatie nodig heeft in de bedrijfsstrategie. 
• Je kunt een IT consultant inzetten voor advies over bepaalde automatiseringsprocessen voor de financiën.
• Wanneer een corporate bedrijf belangrijke keuzes moet maken in de koers die ze gaan varen kan een strategy consultant begeleiden in de cruciale stappen om de gehele organisatie te betrekken en onderdeel te maken van de verandering.

Je kunt een marketing consultant inzetten wanneer de marketingafdeling een kennis injectie kan gebruiken. Daardoor kan de marketingafdeling zich verder ontwikkelen.

De 4 voordelen van een freelance consultant

Waarom zou je een consultant inhuren voor je bedrijf? Een freelance consultant of adviseur van een extern adviesbureau kan heel veel doen voor jouw bedrijf. Daarom kort een paar voordelen: 

1. Kennisvoordeel
Opdrachtgevers huren vaak een consultant in vanwege hun specialistische kennis. Freelance consultants of consultants van adviesbureaus hebben vaak een kennisvoordeel door hun werkervaring en specifieke projectkennis binnen verschillende bedrijven t.o.v. een interne medewerker.

2. Goedkoper 
Het inhuren vaneen consultant kan goedkoper zijn dan het inzetten van een in-house expert. Door specialistische kennis kan een consultant iets sneller gedaan krijgen dan een interne generalist. 

3. Objectieve kijk
Voor een (externe, vaak tijdelijke) consultant is het makkelijker om politiek gevoelige beslissingen te nemen dan voor een interne medewerker. Adviseurs kunnen bijvoorbeeld worden ingezet op een bepaald project waar niemand intern zijn/haar vingers aan wil branden. Een consultant is in de regel minder vatbaar voor intern politiek gevoelige situaties.

4. Invulling van een (complex) project
Wanneer de kennis of de tijd binnen een bedrijf gewoonweg niet aanwezig is voor een specifiek project kan een adviseur worden ingehuurd.